Αδικαίωτα τα αιτήματα του Πολυτεχνείου

Συμπληρώθηκαν 44 χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, που σήμανε την αντίστροφη μέτρηση για την πτώση της χούντας και την παράδοση της εξουσίας από τη στρατιωτικοφασιστική δικτατορία στην αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία. Φέτος, η «αριστερή» κυβέρνηση (με τον «φαιό» συγκυβερνήτη) μας έχει προσφέρει περισσότερο υλικό για να μιλήσουμε για την εγγενή αμερικανοδουλεία της ελληνικής αστικής τάξης και του πολιτικού της προσωπικού. Η περιδεής εμφάνιση του Τσίπρα μπροστά στον «διαβολικά καλό» Τραμπ και οι όρκοι πίστης στις «κοινές αξίες» με τον ματοβαμμένο αμερικάνικο ιμπεριαλισμό, μας έσωσε ένα ακόμα μέτρο της αμερικανοδουλείας.
Τώρα, έγινε ακόμα πιο δύσκολο για τη σημερινή μνημονιακή συγκυβέρνηση να παίξει το παιχνίδι «είμαστε η δικαίωση του αγώνα του Πολυτεχνείου», όμως το θράσος ουδέποτε έλειψε απ' αυτά τα εξουσιολάγνα γουρούνια, που παραβλέπουν τον κίνδυνο της γελοιοποίησής τους.
Ανεξάρτητα, πάντως, από την «ιδιαίτερη» προσπάθεια των συριζαίων, είναι σίγουρο ότι και φέτος θα παρελάσουν από τα ραδιοτηλεοπτικά πάνελ και από τις στήλες των εφημερίδων οι γνωστοί «πρωταγωνιστές» εκείνης της εποχής, με τα ντενεκεδένια παράσημα απλωμένα στο στήθος τους, ότι θ' ακούσουμε αναλύσεις και απόψεις κάθε δυνατής απόχρωσης. Το μόνο που δε θ' ακούσουμε από τα αστικά Μέσα είναι αναφορές στο πραγματικό πνεύμα εκείνης της εξέγερσης και αναλύσεις που μπορούν ν' ανοίξουν συζήτηση για το «διά ταύτα» της εποχής μας. Αλίμονο αν η αστική προπαγάνδα εγκατέλειπε την παραχάραξη, τον ανούσιο βερμπαλισμό, την πρόστυχη ηθικολογία και εγκαινίαζε διαδικασίες που οδηγούν στη δημιουργία ανατρεπτικής συνείδησης. Θα ήμασταν εξαιρετικά αφελείς αν περιμέναμε κάτι τέτοιο. Αυτή τη συζήτηση πρέπει να την κάνουμε εμείς, με όρους κινήματος, όπως συνηθίζουμε να λέμε.
Στο κομβικό ερώτημα για το χαρακτήρα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου το 1973, η δική μας απάντηση έχει εκτεθεί: Από την άποψη των κινητήριων δυνάμεών της σίγουρα δεν ήταν ταξική εξέγερση, αφού στηρίχτηκε κυρίως από φοιτητές, όμως ένα κομμάτι της εργατικής πρωτοπορίας την αγκάλιασε, συμμετείχε σ’ αυτή και αυτό προσέδωσε στην εξέγερση και ταξικά χαρακτηριστικά. Από την άποψη των προταγμάτων της τα πράγματα υπήρξαν ακόμη πιο θολά, καθώς όλα τα αντιδικτατορικά πολιτικά ρεύματα συμμετείχαν και προσπαθούσαν να επηρεάσουν τα πράγματα, χωρίς κανένα να είναι σε θέση να βάλει τη σφραγίδα του, όπως για παράδειγμα έβαλαν τη σφραγίδα τους στην Οκτωβριανή Επανάσταση οι Μπολσεβίκοι. Στο Πολυτεχνείο υπήρχαν από οπαδοί της αστικής δημοκρατίας μέχρι οπαδοί του κομμουνισμού. Οι δεύτεροι ήταν ασφαλώς πιο συγκροτημένοι, πιο οργανωμένοι, πιο αποφασισμένοι και επομένως βρίσκονταν πιο κοντά στο πνεύμα εκείνων που έσπασαν τα δεσμά του φόβου και βγήκαν στον αγώνα. Αντίθετα, για τους οπαδούς της αστικής δημοκρατίας τέτοιες μορφές αγώνα είναι από «άγνωστη γη» έως εχθρικές. Και βέβαια, σε μια αυθόρμητη εξέγερση δεν μπορούμε ν’ αναζητούμε καθαρά ιδεολογικοπολιτικά προτάγματα. Το αντιδικτατορικό ήταν το κυρίαρχο πρόταγμα, όμως αλλιώς το εννοούσαν οι κομμουνιστές και αλλιώς οι σοσιαλδημοκράτες.
Αποτιμώντας την εξέγερση του Πολυτεχνείου, υπό το φως των σημερινών αναγκών, στεκόμαστε σε δυο βασικά χαρακτηριστικά της.
Πρώτο, στο εξεγερτικό πνεύμα, το ξεπέρασμα κάθε είδους φόβου. Υπήρχε χούντα, τα πολυβόλα κροτάλιζαν, τα κρατητήρια είχαν μεταβληθεί σε μακελειά, όμως ο πόθος για την ελευθερία από τη μια και το πνεύμα της συλλογικότητας από την άλλη δημιούργησαν ένα γεγονός που θα στέκεται πάντα ψηλά στη νεοελληνική ιστορία. Πρόκειται γι’ αυτό που ονομάζουμε μαζικό ηρωισμό και διάθεση θυσίας, που διαλύει τα πολλά «εγώ» και δημιουργεί ένα μεγάλο «εμείς» (με όλες τις αντιφάσεις του), έτοιμο να πυρπολήσει και να πυρποληθεί για ένα μεγάλο σκοπό.
Δεύτερο, στα όρια που έθετε στην εξέγερση ο αυθόρμητος χαρακτήρας της. Δεν έφταιγε γι’ αυτό η νεολαία που εξεγέρθηκε. Εφταιγαν εκείνοι που παρίσταναν τη φυσική ηγεσία, καπηλευόμενοι αγώνες προγενέστερων εποχών. Oι εξεγέρσεις ωριμάζουν μέσα στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Οι οργανωμένες πρωτοπορίες είναι αυτές που μπορούν να τις μπολιάσουν με επαναστατικές ιδέες, να τις βοηθήσουν να συγκροτηθούν πολιτικά και οργανωτικά, να αναπτύξουν τη δυναμική τους, να δημιουργήσουν προϋποθέσεις νίκης. Ολ’ αυτά έλειπαν από την εξέγερση του Νοέμβρη του ‘73, γιατί η οργανωμένη επαναστατική πρωτοπορία είχε προ πολλού διαβεί τον αστικό Ρουβίκωνα. Η αναθεωρητική ηγεσία είχε ξεπουλήσει τις επαναστατικές παραδόσεις του ΚΚΕ και έψαχνε μια θεσούλα κάτω από τον αστικό ήλιο. Δεν υπήρχε φυσική ηγεσία σ’ αυτό το ηρωικό εξεγερτικό γεγονός, γιατί οι ομάδες της λεγόμενης άκρας Αριστεράς αδυνατούσαν να παίξουν αυτό το ρόλο. Χαρακτηρίζονταν από επαναστατικό πνεύμα, αλλά και από αυθορμητίστικες απόψεις.
Σήμερα, 44 χρόνια από τότε, έχουμε ανάγκη και το εξεγερτικό πνεύμα και την επαναστατική πολιτική ηγεσία. Αν το 1973 το εξεγερτικό πνεύμα περίσσευε και η επαναστατική πολιτική ηγεσία έλειπε, σήμερα λείπουν και τα δύο.